Ήμουν σε ένα πάρτυ στα γρασίδια του ΑΠΘ και περίμενα να ξημερώσει για να επιβιβαστώ στο πρωινό τρένο για Αθήνα εκείνο το βράδυ. Ήδη εκεί ένας σύντροφος με ενημερώνει πως έσκασε μια βόμβα στον Πειραιά στα χέρια ενός ανθρώπου που είναι ετοιμοθάνατος - πιθανότατα κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής της. Ώρες αργότερα, μέσα στο τρένο πια, ακούω από τους συνεπιβάτες μου με δυσπιστία πως οι διωκτικές αρχές ακουμπούν αυτή τη φορά την Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη. Μέχρι να φτάσει ο καρβουνιάρης στην Αθήνα αυτή η δυσπιστία έχει αρχίσει να υποχωρεί. Βλέπετε τόσο εγώ όσο και πολλοί άλλοι - και μετά την ανάγνωση του βιβλίου του Κουφοντίνα το ίδιο φαίνεται να ίσχυε και για πολλά από τα μέλη της οργάνωσης - πιστεύαμε πως η 17Ν είναι άτρωτη. Κάποιοι άλλοι πίστευαν πως είναι απολύτως ελεγχόμενη από τις Μυστικές Υπηρεσίες - και οι πιο ΚΚΕδες πως είναι δημιούργημα τους από το 1975 ακόμα. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της υπόθεσης είναι το γεγονός πως όπως αποδείχτηκε η 17Ν ήταν πλήρως στεγανοποιημένη, οι διωκτικές αρχές της χώρας και οι Άγγλοι, Αμερικάνοι, Τούρκοι και Γερμανοί συνεργάτες των διαφόρων μυστικών υπηρεσιών που είχαν κατά καιρούς μπλεχτεί στην προσπάθεια εξάρθρωσής της δεν είχαν καταφέρει τίποτα πέραν του να ταλαιπωρήσουν μερικούς συνήθεις υπόπτους, να ξοδέψουν απίθανα χρηματικά ποσά σιτίζοντας ένα δίκτυο ρουφιάνων και ασφαλιτών που κάποια στιγμή άρχισαν να τρώνε και λεφτά επικηρύξεων και γενικά να νοιώθουν υπόλογοι και ανίκανοι μπροστά στα υπερατλαντικά αφεντικά τους τα οποία ήθελαν να τελειώνουν με το αντάρτικο πόλης στη Δυτική Ευρώπη επιτέλους.
Ο Κουφοντίνας στο βιβλίο εξηγεί πώς ακριβώς έγινε αυτό πραγματικότητα, πως δηλαδή η 17Ν από πυρήνας του ΕΛΑ - μιας οργάνωσης κάθε άλλο παρά στεγανής - αμέσως μετά τη μεταπολίτευση και μετά τις ενέργειες κατά Γουέλς, Μάλλιου και Πέτρου μετατράπηκε σε στρατιωτική κλειστή στεγανή οργάνωση σταδιακά και αποφασιστικά πια μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Μέσα από ποιες πολιτικές και οργανωτικές κινήσεις και συζητήσεις είτε εσωτερικές είτε με τη συμμετοχή όμορων και περιφερειακών κύκλων εξελίχτηκε στην μηχανή εκτέλεσης ένοπλων προπαγανδιστικών ενεργειών που αλώνισε τη χώρα κατά το χρονικό διάστημα 1983-1992, πώς και γιατί παρήκμασε τόσο πολιτικά όσο και επιχειρησιακά στη συνέχεια μέχρι και το στιγμιαίο λάθος του 2002 που οδήγησε στην εξάρθρωσή της όπως και το γιατί τελικά ήταν τόσο εύκολη η διάλυση της μετά το λάθος αυτό. Επίσης ο συγγραφέας μας προσφέρει μια ανάγνωση της κρίσιμης περιόδου 1974-1981 από την οπτική γωνία ενός αντάρτη του πολυμορφικού κινήματος. Σε αυτό το πεδίο αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον συμπλήρωμα άλλων εκδόσεων και βιβλίων, όπως αυτών των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, των τόμων της Αντιπληροφόρησης - προπαγανδιστικό έντυπο του ΕΛΑ -, του θρυλικού βιβλίου "Πολυτεχνείο 1973-1984" αλλά και πηγών που μας έχει προσφέρει ο χώρος της ρεφορμιστικής αριστεράς και του κέντρου. Επιπροσθέτως, περιγράφει μερικώς - χωρίς να δίνει στοιχεία που θα βοηθούσαν τις διωκτικές αρχές - τη διαδικασία εκπαίδευσης και χτισίματος του απαραίτητου οπλοστασίου, την αυτομόρφωση που απαιτήθηκε σε τεχνικό επίπεδο και μια σειρά από επεισόδια, πολλά από αυτά χιουμοριστικά, κυρίως στα πρώτα χρόνια που δείχνουν πως δεν είχαμε να κάνουμε με εκπαιδευμένους αντάρτες αλλά με ανθρώπους που μαθαίνανε στην πορεία μέσα από τα λάθη και τις παραλήψεις τους.
Εάν όμως το βιβλίο του Κουφοντίνα ήταν μόνο αυτό, τότε θα είχε ενδιαφέρον και νόημα να διαβαστεί μόνο από συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων. Μελετητές του αστικού ή μητροπολιτικού αντάρτικου, εμπλεκόμενους σε αυτό στο παρελθόν, πράκτορες και αντιτρομοκρατικάριους, συγγενείς των θυμάτων ίσως. Εγώ σίγουρα θα το διάβαζα με ευχαρίστηση ακόμα και έτσι, θα δίσταζα όμως να το προτείνω σε ανθρώπους που δε συγγενεύουν πολιτικά με αυτούς τους χώρους. Ένας αστός ή ένας απλός δημοκράτης δε θα είχε λόγω να το διαβάσει εκτός αν είχε τόσο διευρυμένη φιλομάθεια που να θέλει να δει πώς ενήργησε μια εχθρική προς το σύστημα που πιστεύει - ή προς τον τρόπο ζωής του όπως λένε και οι Αμερικάνοι - πολιτική δύναμη. Το βιβλίο όμως δεν είναι αυτό. Ακόμα και στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, ακόμα και γι αυτούς που δε γνωρίζουν την πορεία αυτών των πολιτικών δυνάμεων, το βιβλίο δίνει μια εικόνα του μυαλού και του ψυχικού κόσμου ενός παιδιού που μεγαλώνει μέσα στη χούντα και ενηλικιώνεται λίγο μετά από αυτή. Σε κοινωνιολογικό και ανθρωπολογικό επίπεδο το κείμενο συγκλονίζει. Δείχνει καταρχήν στον αναγνώστη πώς μέσα από μια σειρά απόλυτα λογικών επιλογών ένας ευαίσθητος νέος άνθρωπος μπορεί να εξελιχθεί σε αντάρτη, πώς μπορεί να οπλιστεί και να σκοτώσει ανθρώπους με τους οποίους δε συνδέεται στην προσωπική του σφαίρα. Δεν υπάρχει κάποιο άλμα πολιτικό. Δεν υπάρχει κάποιου είδους τρέλα ή παράνοια όπως άφηναν να εννοηθεί διάφοροι που έχουν αποπειραθεί να "ψυχολογοποιήσουν" την ένοπλη δράση, ούτε κάποια ιδιοτέλεια ως κίνητρο Μόνον απλά και μικρά βήματα. Η άρνηση του συνόλου της κοινωνικής λειτουργίας έρχεται φυσικά στον Κουφοντίνα και τους περισσότερους συντρόφους του. Διαβάζοντας το βιβλίο καταλαβαίνει κανείς το μείγμα των πολιτικών θέσεων συνδυαζόμενο με τις συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της περιόδου που οδήγησε τους ανθρώπους αυτούς να φτάσουν εκεί που έφτασαν. Για να μην πολυλογούμε το βιβλίο δεν απαντάει τόσο στα ερωτήματα Τί, Πού και Πότε όσο στο Πώς και κυρίως στο Γιατί. Και όχι μόνο με τα στεγνά πολιτικά επιχειρήματα που θα περίμενε και εν πολλοίς θα βαριόταν να διαβάσει κάποιος.
Πέραν αυτού υπάρχει η βάση της πολιτικής πλατφόρμας για όποιον ενδιαφέρεται - η κλασσική τριτοδιεθνιστική θέση μέχρι το 1956 και εν συνεχεία η κινεζόφιλη άποψη ενάντια στην ειρηνική συνύπαρξη του 20ου συνεδρίου του ΚΚΣΕ - αυτό που μας λέει το ΚΚΕ(μ-λ) δηλαδή - συνδυαζόμενη με τις θέσεις της Αβάνας και κυρίως τους Τουπαμάρος που είναι ό,τι πιο συγγενές στην Ε.Ο. 17Ν από ιδεολογικής απόψεως. Έντονη καταδίκη της ρεφορμιστικής αριστεράς όπως θα ανέμενε κανείς και επιχειρηματολογία περί της διορατικότητας των προκηρύξεων της οργάνωσης πάνω σε οικονομικά και κοινωνικά θέματα - αρκετά πειστική μάλιστα. Εντύπωση κάνει η αυτοκριτική τόσο σε θέματα οργανωτικά όσο και περί γενικής πολιτικής κατεύθυνσης. Το βιβλίο δεν αποτελεί μια αγιογραφία της 17Ν - το λέω για όσους ανησυχούν ότι μπορεί να καταλήξουν να διαβάσουν κάτι τέτοιο. Υπάρχουν και πιο προσωπικές αναφορές σε συγκεκριμένους συντρόφους - με ψευδώνυμα όλες πλην της περίπτωσης Γιάννη Σκανδάλη που δε ζει πια - αλλά και σε έρωτες, φιλίες εκτός πολιτικού αντάρτικου, στη γυναίκα και στο παιδί του συγγραφέα - που σήμερα δραστηριοποιείται στο νόμιμο πολιτικό πεδίο - αλλά και αναφορές σε άγνωστους ανθρώπους του λαού που βοήθησαν άθελα ή ηθελημένα όλα αυτά τα χρόνια την οργάνωση κάνοντας τα στραβά μάτια ή προσφέροντας ένα χαμόγελο αναγνώρισης και συγκατάβασης, ένα άρρητο αλλά σαφές "από μένα δεν έχετε να φοβάστε τίποτα", όχι από φόβο αλλά από ενσυναίσθηση. Η συγκίνηση κορυφώνεται σε ένα από τα τελευταία κεφάλαια, σε αυτό που εξιστορεί τις πράξεις του συγγραφέα από τη στιγμή που τραυματίζεται ο σύντροφός του στον Πειραιά μέχρι τη στιγμή που κατεβαίνει από το ταξί μπροστά στη ΓΑΔΑ για να σπεύσει να "σώσει οτιδήποτε αν σώζεται". Προσωπικά χαίρομαι που υπήρξα αυτήκοος μάρτυρας της απολογίας αυτού του ανθρώπου - που παραμένει κοινωνικός αγωνιστής για μένα - στο δικαστήριο, κάτι που αποτέλεσε μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές που έχω ζήσει, αλλά και της συμμετοχής μου στα εγχειρήματα συμπαράστασης στους πολιτικούς κρατούμενους την περίοδο 2002-2003. Χαίρομαι που παρακολούθησα όσο μπορούσα το πρωτοδικείο της 17Ν - ένα από τα μεγαλύτερα σχολεία περί της νομικής επιστήμης. Σίγουρα χαίρομαι που εκδόθηκε αυτό το βιβλίο και καλό θα ήταν αρκετοί από όσους ενοχλήθηκαν και επιχειρηματολόγησαν κατά της έκδοσης του να το διαβάσουν γιατί θα αλλάξουν γνώμη. Να κάνουν και αυτοί την αυτοκριτική τους.
0 comments:
Post a Comment