Από τον φράχτη στον Μπένυ μέσα σε 72 ώρες

Το ομολογώ! - είμαι λίγο βιτσιόζος με αυτά τα σκηνικά. Έτσι το τελευταίο τριήμερο το παρακολούθησα εντατικά και μάλιστα επιστράτευσα και την τηλεόραση που είχε να ανοίξει από τον τελικό του Champions League. Η Τετάρτη ξημέρωσε με τον φράχτη στη Βουλή και το όλο πανηγύρι με τις λιμουζίνες που προσπαθούσαν να μεταφέρουν τους βουλευτές μέσα από τα μπλόκα των διαδηλωτών. Ακολούθησε το μεσημεριανό μπάχαλο και η αποτυχία της αστυνομίας να διαλύσει την υπόθεση "Σύνταγμα" παρά τις φιλότιμες προσπάθειές της. Αποδείχθηκε αυτό που οι παλαιότεροι γνώριζαν από την αρχή: Το αν οι διαμαρτυρίες είναι ειρηνικές ή όχι δεν εξαρτάται από αυτούς που διαμαρτύρονται αλλά από τους μπάτσους. Ένα πρώτο μάθημα για όσους συμμετέχουν για πρώτη φορά στη ζωή τους σε μαζικές διαδηλώσεις με αφορμή το κίνημα των "αγανακτισμένων". Από την άλλη οφείλουμε να παραδεχτούμε πως ο κόσμος αυτός επέδειξε καλά αντανακλαστικά και συνεχίζει τις εκδηλώσεις του παρά τις αντιξοότητες. Δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί το ίδιο για τα αντανακλαστικά της άλλης πλευράς, τόσο αυτά των τηλεοπτικών καναλιών όσο και αυτά των κομματικών ηγεσιών.

Έγινε το αδιανόητο. Ο πρωθυπουργός της χώρας παραιτήθηκε τηλεφωνικά, προτείνοντας ταυτοχρόνως στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης κυβέρνηση συνεργασίας. Και ήταν τέτοια η λαχτάρα στα τηλεοπτικά πάνελ, που παρουσιάστηκε σαν τελειωμένη υπόθεση. Ο Πρετεντέρης και ο Τσίμας είχαν να χαρούν τόσο από το Αγιαξ-Παναθηναϊκός 0-1 με γκολ του Βαζέχα. Η Τρέμη φαινόταν 10 χρόνια νεότερη χωρίς να έχει κάνει Μπότοξ. Σαν να βλέπω μπροστά μου τους διάφορους Μπόμπολες και Αλαφούζους να βάζουν από ένα Dimple στα γραφεία και τα σαλόνια τους. Γιατί είναι προφανές πως αυτό το σενάριο είναι ο διακαής τους πόθος. Το να ξεφύγουμε από όλο αυτό το κλίμα κοινωνικού αναβρασμού με αυτό τον τρόπο τους έκανε να αναφωνήσουν "Φθηνά τη γλιτώνουμε". Γιατί τόσο πριν όσο και μετά το ναυάγιο αυτής της συμφωνίας, όλο και πιο συχνά, σκέφτονται πως ίσως και να μην τη γλιτώσουν τόσο φθηνά. Όμως είχαν ξεχάσει τη βασιλομήτωρ Μαργαρίτα και τον Πρίγκηπα Νικόλαο. Και όσο αργούσε το διάγγελμα, όσο έφταναν στα iPhone τους διαρροές που φανέρωναν το τί πρόκειται να ακολουθήσει, τόσο χάλαγε η διάθεσή τους και βάρυνε το κλίμα. Η εικόνα δε του πάνελ του MEGA μετά από αυτό το συγκλονιστικό διάγγελμα του Global Thinker του 79ου, άξιζε όσο 1000 λέξεις - βουβός θρήνος! Ήταν μία από τις πιο διασκεδαστικές στιγμές του τριήμερου υπερθεάματος. Και ασχέτως της φοβερής Πασοκικής ντρίμπλας που είδαμε τις δύο επόμενες μέρες, ο χειρισμός που έγινε μπορεί να στοιχίσει στον Παπανδρέου το πολιτικό του μέλλον.

Την επόμενη μέρα υποτίθεται πως θα γινόταν ο ανασχηματισμός. Το ΠΑΣΟΚ μας έχει συνηθίσει σε καθυστερήσεις - η περίφημη "ώρα ΠΑΣΟΚ" - αλλά αυτή τη φορά έφυγε μία ολόκληρη μέρα στη διάρκεια της οποίας όλα έδειχναν πως η κυβέρνηση θα πέσει και πως θα έχουμε εκλογές μέσα στον Ιούλιο. Παραιτήσεις βουλευτών, συλλογή υπογραφών για σύγκλιση Κοινοβουλευτικής Ομάδας και φήμες πως θα τεθεί θέμα ηγεσίας. Κανείς δεν αμφιβάλλει πως αν κάτι αντίστοιχο γινόταν σε κυβέρνηση ΝΔ, θα είχαν καταρρεύσει. Πιθανώς και σε οποιαδήποτε κυβέρνηση κράτους της Δυτικής Ευρώπης. Το ΠΑΣΟΚ είναι όμως ΠΑΣΟΚ. Και έτσι όλοι αυτοί που φώναζαν τις τελευταίες ημέρες, "οι 16", οι του "κλίματος τάδε" και του "κλίματος δείνα", μπροστά στην υπόσχεση ενός κομματικού ανασχηματισμού και προσκολλημένοι στην ιδέα της εξουσίας, ακόμα κι αν αυτή δεν τους δίνει τίποτα πέραν της θέσης του αιώνιου χειροκροτητή, έδωσαν τεχνητή αναπνοή σε αυτήν την κυβέρνηση. Κάποιοι βέβαια κατάφεραν να αναρριχηθούν και έσπευσαν ακόμα και να εξαφανίσουν επικριτικά κείμενα από τις ιστοσελίδες τους. Η στάση που κράτησε η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ αποτελεί την καλύτερη ένδειξη για το τραγικό επίπεδο του πολιτικού προσωπικού της χώρας.

Όσο για τον κωμικοτραγικό ανασχηματισμό της κυβέρνησης ας επικεντρωθούμε στο ότι από σήμερα πραγματικός πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Πού να το φανταζόταν αυτό όταν το φθινόπωρο του 2007 "δήλωνε παρών" στο Ζάππειο! Ακούσαμε και τις προγραμματικές του δηλώσεις στο δελτίο του MEGA σε μορφή "συζήτησης" με αυτούς που θα τον βοηθήσουν στη διακυβέρνηση της χώρας - την Τρέμη, τον Τσίμα και τον Πρετεντέρη. Όποια και αν είναι η άποψη του καθενός για τους "αγανακτισμένους" στο Σύνταγμα, τυχόν ξεφούσκωμα των κινητοποιήσεών τους μετά τις τελευταίες εξελίξεις θα αποτελεί τεράστια ήττα - ευτυχώς φαίνεται πως αυτό δε θα συμβεί τόσο εύκολα. Θεωρώ πως οι όποιες υγιείς κοινωνικές δυνάμεις πρέπει μέσα στο επόμενο διάστημα να αρχίσουν μια διαδικασία αντικατάστασης του κράτους όπου αυτό αποσύρεται. Να λειτουργήσουν - με αυτοοργάνωση - τα σχολεία που κλείνει με τις συγχωνεύσεις το υπουργείο Παιδείας, να συνεχίσουν τα προγράμματα βοήθειας των ηλικιωμένων, να στηθεί ανταλλακτικό εμπόριο στις γειτονιές, να φύγει έτσι από την κυρίαρχη πολιτική ατζέντα το χρέος και το έλλειμμα. Να ετοιμαστεί η κοινωνία για να πολεμήσει με τις δυνάμεις της στα δύσκολα χρόνια που ακολουθούν - άσχετα με το τί θα συμβεί στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ας αποδείξουμε πως είναι περιττοί! Να τους τελειώσουμε!

Άτιτλο

Το φαινόμενο Ερντογάν και η μεταμόρφωση της Τουρκίας

Ήταν Αύγουστος του 2000 όταν πρωτοεπισκέφθηκα την Τουρκία. Μια Τουρκία στα πρόθυρα της δαγκάνας του ΔΝΤ (καλή ώρα), λίγους μήνες πριν την έναρξη του μεγαλύτερου και διαρκέστερου αγώνα φυλακισμένων στον κόσμο - μια απεργία πείνας διαρκείας των πολιτικών κρατούμενων, μελών των Τουρκικών παράνομων επαναστατικών κομμάτων και οργανώσεων της Αριστεράς, που διήρκεσε χρόνια ενάντια στα κελιά απομόνωσης, ενάντια στα λευκά κελιά. Μια χώρα στρατιωτικοποιημένη, με καραούλια σε κάθε γωνία. Με μια οικονομία τόσο ασταθή που καθημερινά με τον κλείσιμο των μαγαζιών, ουρές ανθρώπων περίμεναν σε κάποιο από τα δεκάδες ανταλλακτήρια για να μετατρέψουν τις εισπράξεις της ημέρας σε δολάρια. Η κυβέρνηση Ετζεβίτ έπνεε τα λοίσθια, ενώ οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης δεν είχαν καμία επαφή με την Τουρκική κοινωνία. Γιατί το πολιτικό σύστημα του "βαθέως κράτους" της Τουρκίας που κυριαρχούσε από τη δολοφονία του Μεντερές to 1961 μέχρι και εκείνη την εποχή ήταν ήδη στον αναπνευστήρα για χρόνια. Για να επιβιώνει δε δίσταζε να χρησιμοποιεί τη δικαιοσύνη βγάζοντας παράνομα όλα τα λεγόμενα "φιλοϊσλαμιστικά" κόμματα - με χαρακτηριστικότερη περίπτωση αυτό του Ερμπακάν που φυλακίστηκε - ενώ στα δύσκολα καθάριζε ο στρατός. Επίσης, διατηρώντας το όριο του 10% για την είσοδο στη Βουλή, δεν επέτρεπε την εμφάνιση κάποιου Κουρδικού κόμματος - όπως και το ελληνικό 3% δεν επιτρέπει την εμφάνιση Τουρκικού κόμματος στη Θράκη - αλλά ακόμα και την εμφάνιση κάποιας δύναμης με τοπικές αναφορές στις στερημένες Ανατολικές περιοχές της χώρας που ζούσαν σε συνθήκες μεσαίωνα.

Πώς όμως μια φανερή κοινωνική πλειοψηφία δεχόταν να μένει χωρίς πολιτική εκπροσώπηση για τόσα χρόνια? Η καταστολή δεν αρκεί να το επιτύχει αυτό, χρειάζονται κάποια ιδεολογήματα, κάποια "εθνικά σύμβολα" και κάποια φόβητρα. Το μεγαλύτερο σύμβολο, ο εθνάρχης των Τούρκων, ο άνθρωπος που κατάφερε να μαζέψει τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, να τη σώσει από τον αφανισμό στα πεδία των μαχών του Α Παγκοσμίου Πολέμου - κυρίως στις μάχες της Καλλίπολης και δευτερευόντως στον Καυκασο - να αποκρούσει τις επιθέσεις του ελληνικού μεγαλοϊδεατισμού, ο Κεμάλ Ατατούρκ λατρευόταν - και εν πολλοίς λατρεύεται και σήμερα - σαν θεός στην Τουρκία. Και αυτός ήταν που έστρεψε τη χώρα προς τη Δύση και την κοσμικότητα στέλνοντας τη θρησκεία στο περιθώριο. Μια απλή αναφορά στο πρόσωπό του αρκούσε να δικαιολογήσει οποιαδήποτε κατασταλτική κίνηση εναντίον των πολιτικών δυνάμεων του Ισλάμ - μετριοπαθών ή μη. Και το φόβητρο του PKK αρκούσε για να δικαιολογήσει τη διαστροφή του εκλογικού συστήματος. Γιατί λοιπόν αυτό το φαινομενικά ανίκητο σύστημα κατέρρευσε εν μία νυκτί στις βουλευτικές εκλογές του 2002? Η απάντηση - και σε αυτήν την περίπτωση - πρέπει να αναζητηθεί στον τομέα της οικονομίας. Η παρουσία και η δράση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου άλλαξε τους πολιτικούς συσχετισμούς της Τουρκίας μετά από δεκαετίες κυριαρχίας των σκληρών κεμαλιστών.

Για να καταλάβει κάποιος το πόσο απότομη ήταν αυτή η αλλαγή, αρκεί να ρίξει μια ματιά στα αποτελέσματα των εκλογών του 2002 σε σχέση με τη σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης που τις προκήρυξαν. Το κόμμα του πρωθυπουργού Ετζεβίτ από σχεδόν 7 εκατομμύρια ψήφων που έλαβε το 1999, έπεσε στις 380 χιλιάδες ψήφους(!). Η διάσπασή του υπό τον Ισμαήλ Τζεμ πάτωσε επίσης. Γιλμάζ και Τσιλέρ εξαφανίστηκαν από το πολιτικό στερέωμα. Το όπλο του 10% γύρισε μπούμερανγκ και η νέα βουλή που προέκυψε είχε μόνο 2 κόμματα, το κλασσικό Κεμαλικό CHP υπό την ηγεσία ενός δεινόσαυρου της πολιτικής ζωής της Τουρκίας, του Ντενίζ Μπαϋκάλ και το νεοσύστατο Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης, πολιτικό κληρονόμο του Ερμπακάν και εκφραστή της σιωπηλής Τουρκίας υπό τον πρώην δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μέσα σε λίγους μήνες, το πολιτικό προσωπικό της χώρας άλλαξε κατά συντριπτικά ποσοστά. Ήταν η εποχή που πολλοί - μεταξύ τους και εγώ - περιμένανε ένα νέο στρατιωτικό πραξικόπημα που θα επαναφέρει "την τάξη".

Το πραξικόπημα όμως δεν ήρθε. Και ο Ερντογάν κατάφερε με μαεστρικό τρόπο να κρατήσει τις ισορροπίες για όσο καιρό χρειαζόταν μέχρι να δυναμώσει τόσο πολύ πολιτικά στο εσωτερικό της χώρας ώστε πλέον να νοιώσει αρκετά ασφαλής και να έρθει σε ευθεία σύγκρουση με τον στρατό. Αφού απέφυγε την ποινικοποίηση του ίδιου του κόμματος του που επιχειρήθηκε από το στρατιωτικό κατεστημένο και απορρίφθηκε για μία μόλις ψήφο στο ανώτατο συνταγματικό δικαστήριο, προχώρησε σε αλλεπάλληλες εκλογικές νίκες σε δημοτικές και εθνικές εκλογές, εξέλεξε τον Γκιουλ - εσωκομματικό του αντίπαλο - πρόεδρο της Δημοκρατίας και κυνήγησε ποινικά τους υποψήφιους στασιαστές από τις τάξεις του στρατού. Και τις τελευταίες βδομάδες τζόγαρε για να πετύχει το μεγάλο κόλπο. Να εκλέξει 330 βουλευτές που θα του έδιναν τη δυνατότητα να προχωρήσει σε μονομερή αναθεώρηση του Συντάγματος προς τα Γαλλικά πρότυπα και ουσιαστικά τη μετατροπή του πολιτεύματος της Τουρκίας σε Προεδρική Δημοκρατία. Ζυγίζοντας τις ρητορείες του ανάμεσα σε εθνικιστικά συνθήματα - που σκοπό είχαν να ροκανίσουν την εκλογική επιρροή του ΜΗΡ, δηλαδή της πολιτικής εκπροσώπησης των Γκρίζων Λύκων, στοχεύοντας στο να το ρίξουν κάτω από το 10% - και σε κινήσεις ανεκτικότητας απέναντι στους Κούρδους - των οποίων οι ανεξάρτητοι βουλευτές θα του χρησιμεύσουν ως σύμμαχοι στο μετεκλογικό τοπίο. H ρουλέτα σταμάτησε στο 326-327 με το ΜΗΡ εντός βουλής και τους ανεξάρτητους της Νοτιοανατολικής Τουρκίας να αριθμούν τους 36. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν το αν θα καταφέρει να ολοκληρώσει μία από τις πιο ταχείες μεταμορφώσεις χώρας στην ιστορία.

Paul Scholes

Το περασμένο Σάββατο με τη λήξη του τελικού του Champions League, η μίση ενδεκάδα της Barcelona έσπευσε για να αλλάξει φανέλες με τον Paul Scholes. Αυτό που όλοι μας υποπτευόμασταν ανακοινώθηκε λίγες μέρες αργότερα. Αυτός ο πικρός τελικός ήταν η τελευταία φορά που είδαμε τον Paul Scholes να αγωνίζεται σε επίσημο παιχνίδι. O Scholes βρίσκετε στην Manchester United από τα 14 του και έκανε το ντεμπούτο του στην πρώτη ομάδα το Σεπτέμβριο του 1994 όταν και σκόραρε τα 2 γκολ που ανέτρεψαν το σκορ στο 2-1 επί της Port Vale για το Λιγκ Καπ. Φόρεσε τη φανέλα της ομάδας 676 φορές σκοράροντας 150 γκολ. Κάποια από αυτά πολύ θεαματικά. Αλλά δεν ήταν μόνο τα γκολ. Ο Scholes ήταν ένας από τους πιο πλήρεις μέσους όλων των εποχών. Συχνά παραμελημένος από διαδοχικούς εκλέκτορες της Εθνικής Αγγλίας, ο Scholes ήταν πολύ υψηλά στην εκτίμηση συμπαικτών και αντιπάλων.