Προς τις εκλογές Ι

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αναλύσει κανείς και να τοποθετήσει σε άξονες ή καρτεσιανά σχήματα το σύνολο ή μέρος των πολιτικών δυνάμεων που διεκδικούν την ψήφο αυτών που διατηρούν πολιτικά δικαιώματα σε αυτή τη χωρά στις εκλογές που θα γίνουν στις 6 Μαΐου. Δεξιά-αριστερά, μνημονιακοί-αντιμνημονιακοί, κρατιστές-φιλελεύθεροι, μεταρρυθμιστές και μη, υπεύθυνοι-ουτοπιστές και συνδυασμοί τέτοιων ταξινομήσεων, όπως το πολυσυζητημένο - τουλάχιστον στο διαδίκτυο - καρτεσιανό σύστημα αξόνων στο οποίο οριζοντίως ορίζεται η τοποθέτηση στον άξονα δεξιάς-αριστεράς και καθέτως η τοποθέτηση σε έναν εξίσου θολό κατά τη γνώμη μου άξονα, εξουσιαστής-φιλελεύθερος (με την κλασσική έννοια του φιλελευθερισμού), όπως στο http://www.politicalcompass.org αλλά και σε μια ελληνική εκδοχή του που αποπειράται να τοποθετήσει και τα ελληνικά κόμματα στο σχήμα αυτό.

Εκτός από αυτά τα σχήματα που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει - πάντα με μια δόση σκεπτικισμού -  για να κατανοήσει το τί συμβαίνει, καλό θα ήταν να λάβει υπόψην του και δύο ακόμα στοιχεία. Το πρώτο αφορά όσους κατοίκους αυτής της χώρας στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων και το δεύτερο έχει να κάνει με την ατζέντα της προεκλογικής περιόδου, μια ατζέντα που εδώ και πολλά χρόνια διαμορφώνεται αποκλειστικά από τα πλήρως ελεγχόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτή είναι η πρώτη προεκλογική περίοδος κατά την οποία αυτά τα δύο στοιχεία συνδυάζονται - για ευνόητους λόγους - και έτσι στην ατζέντα μπαίνει πρώτο-πρώτο το ζήτημα των λεγόμενων "λαθρομεταναστών". Στην πραγματικότητα, η διαχείριση ενός συνόλου ανθρώπων που στερούνται πολιτικά δικαιώματα και κάθε τρόπο παρέμβασης στα πολιτικά πράγματα. Καλούμαστε οι έχοντες δικαίωμα ψήφου να επιλέξουμε βάση του πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτοί οι άνθρωποι από το ελληνικό κράτος. Σαν να μιλάμε για την αντιμετώπιση ενός φυσικού φαινομένου όπως οι σεισμοί και οι πυρκαγιές. Όλο αυτό δείχνει και το νόημα ενός αιτήματος μέρους της αριστεράς για νομιμοποίηση όλων των κατοίκων αυτής της χώρας, όπως και το γιατί η κυριαρχία το απορρίπτει χωρίς δεύτερη σκέψη παρότι θα είχε και κάποιες πολύ ευνοϊκές γι αυτήν - κυρίως στον οικονομικό-λογιστικό τομέα - συνέπειες. Η τυχόν δυνατότητα αυτών των ανθρώπων να επιλέξουν - έστω και μέσω της ψήφου - τις κατευθύνσεις της μεταναστευτικής πολιτικής θα αφαιρούσε τη δυνατότητα στο κυρίαρχο σύστημα να χρησιμοποιήσει αυτό το ζήτημα τοποθετώντας το στην κορυφή της προεκλογικής ατζέντας, βγάζοντας έτσι από τη μέση μια σειρά θεμάτων προς συζήτηση που θα ήταν πολύ δυσάρεστα γι αυτήν.

Σε επόμενα αρθράκια μέχρι τις εκλογές θα επιχειρήσω να γράψω τις σκέψεις μου πάνω στα εξής:

1. Στατικά κόμματα εναντίον δυναμικών κομμάτων (συνεργασίες και διασπάσεις μετά την 6η Μαΐου)
2. Χρυσή Αυγή - μια εκ του κοινοβουλίου νομιμοποίηση
3. Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τη χώρα - το φάντασμα της ακυβερνησίας
4. Η οικονομική ζωή. Ρευστότητα, κατοικία, ατομικές επιχειρήσεις.

Kindle, γεράματα και... Ριζοσπάστης!

Έφτασε το πλήρωμα του χρόνου να πάρω και εγώ έναν σύγχρονο e-book reader. Είχα ένα bebook πρώτης γενιάς στο οποίο για να διαβάσει κανείς έπρεπε να έχει υπομονή και θέληση. Κατάφερα να τελειώσω ένα μυθιστόρημα - του Joseph O Neill - και κάτι feeds πριν το παρατήσω τελείως. Τον τελευταίο καιρό έχω δει καμιά δεκαριά φορές στο Μετρό e-book readers σε χρήση. Ο μέσος χρήστης τους είναι άνδρας - δεν έχω πετύχει ακόμα γυναίκα με e-book reader αν και γενικά στα μέσα μαζικής μεταφοράς οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο από τους άνδρες - 30-40 ετών και αρκετά κυριλές. Εκπληρώνοντας δύο από τα τρία κριτήρια ταξίδεψα χθες με το Kindle μου - παρεμπιπτόντως πήρα την έκδοση με οθόνη αφής - προς το αεροδρόμιο για να πετάξω στο Πασχαλινό μου καταφύγιο. Και ήδη από την πρώτη μέρα χρήσης, είδα δύο αλλαγές σε σχέση με την π.KT (προ Kindle Touch) ζωή μου. Καταρχήν, δεν αγόρασα κανένα έντυπο - εφημερίδα, περιοδικό ή βιβλίο - από το αεροδρόμιο!! Ξένα βιβλία δεν αγόρασα γιατί μπορώ να τα βρω πειρατικά ή τέλος πάντων πολύ φθηνότερα για το Kindle, τις εφημερίδες τις έχω κόψει γενικά και από περιοδικά πια πολύ λίγα με συγκινούν. Ψάχνω να βρω κάπου στην Ελλάδα το "Paris Review" χωρίς επιτυχία - όμως τώρα σκέφτομαι τη συνδρομή στην ψηφιακή εκδοσή του. Το Wire από την άλλη πωλείται στην Πολιτεία στη μισή τιμή. Το καινούριο unfollow δε βγήκε ακόμα. Το δεύτερο περιστατικό (που σηματοδοτεί τη δεύτερη αλλαγή) συνέβη στο λεωφορειάκι που μας πάει από την πύλη στο αεροσκάφος. Μου πιάσαν τη κουβέντα!

"...... αυτό?". Γυρνάω και την κοιτάζω. Μια κοπελίτσα γύρω στα 20, ομορφούλα. Δεν έχω ακούσει φυσικά όλη την ερώτηση αλλά αφού μου δείχνει το Kindle με το χέρι της, υποθέτω πως ρωτάει γι αυτό. "e-book reader" της λέω. Ακόμα δεν έχω μπει στο τρυπάκι να συζητήσω μαζί της, κυρίως γιατί διαβάζω ένα ενδιαφέρον σημείο το οποίο θέλω να τελειώσω πριν φτάσουμε στο αεροπλάνο και ανά πάσα στιγμή μπορεί να έρθει η κυρία που περιμένουμε για να συμπληρωθεί η λίστα των επιβατών. "Δεν το έχω ξαναδεί". Παραξενεύτηκα. Δεν το έχει ξαναδεί και δεν έχει ακούσει και τίποτα. "Σαν το ipad είναι απλά με διαφορετική τεχνολογία οθόνης" είπα. Όταν όμως η λέξη ipad δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και το ύφος της παρέμεινε γεμάτο απορία ενώ ρωτούσε "Και πως δουλεύει ακριβώς?" το πήρα απόφαση και άρχισα να της εξηγώ. e-ink, amazon, βιβλία από torrents. 2-3 λεπτά αργότερα και ενώ όπως κάθε nerd που σέβεται τον εαυτό του σχεδίαζα να περάσω στο Calibre και στις έννοιες του DRM, του reverse-engineering, του Mobi format, των Turing-Machines, του PDP-11 και ποιος ξέρει τί άλλο και πιο προσεκτικά πλέον άρχισα να τη χαζεύω και να δω πως θα αντιδράσει σε όλα αυτά, με κεραυνοβόλησε με την επόμενη ερώτησή της. Δεν ήταν κάτι που δε θα περίμενε κανείς, μια φυσιολογική ερώτηση ήταν. Υπήρχε όμως ένα πρόβλημα. Μου μιλούσε στον πληθυντικό!

Νομίζω πως είναι η πρώτη φορά που κάποιος ενήλικος - εξαιρούνται γιατροί, δικηγόροι και δημόσιοι υπάλληλοι κατά τη διάρκεια άσκησης των "καθηκόντων" τους - μου απευθύνει το λόγο στον πληθυντικό. Μόνο κάτι ταλαντούχα παιδάκια στα σκακιστικά τουρνουά το κάνουν και όταν σε κοπανήσουν μια φορά πάνω στη σκακιέρα και τους το πεις και συ, το σταματάνε κάποια στιγμή και τα περισσότερα το γυρνάνε στο "ρε μαλάκα, παίξε φου θήτα 5, τι πίπες παίζεις?". Στην προκειμένη δεν έφταιγε σίγουρα το ντύσιμό μου (τα γνωστά σκονισμένα κουρέλια), το μη-χτένισμα μου ή ο τρόπος που της μιλούσα. Όταν λοιπόν με ρώτησε "Τί διαβάζετε?" σκέφτηκα (και ελπίζω ακόμα) πως έφταιγε το Kindle. Μεγαλίστικο το γκατζετάκι? Η απάντηση "Το Ex-Libris, Confessions of a common reader της Anne Fadiman" πέτυχε αυτό που φαντάζεστε. Έκοψε τη συζήτηση. Εδώ θα μπορούσε να τελειώσει η ιστορία μας, να γυρνούσα εγώ στην Fadiman, να έκλεινα τα ραντάρ και τέλος. Όμως σχεδόν αμέσως μόλις έστρεψα το βλέμμα μου στο Kindle, είδα με την άκρη του ματιού μου να βγάζει κάτι και να διαβάζει και αυτή. Ναι, σωστά μαντέψατε από τον τίτλο του παρόντος. Διάβαζε τον Ριζοσπάστη!

Μετά από αυτό φυσικά άρχισα να βλέπω το όλο πράγμα σαν κοινωνικό πείραμα. Μπήκα στο αεροπλάνο εγώ και αυτή αμέσως πίσω μου. "Γεια σας, χρόνια πολλά" μου λέει η αεροσυνοδός. "Καλό ταξίδι" λέει σε αυτή, "Καλή Ανάσταση" στον επόμενο. Έτσι, όταν - όπως γίνεται πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις - ήρθε να κάτσει δίπλα μου αφού είχαμε διπλανές θέσεις δεν έχασα την ευκαιρία και έπαιξα το τελευταίο μου χαρτί. "Εσένα δεν σου είπε χρόνια πολλά επειδή κουβαλάς τον Ριζοσπάστη?". Συγγνώμη δηλαδή, έχετε ακούσει καλύτερη pickup line από αυτή? "Ε.... Τί σχέση έχει?" είπε. Έλεος!! "Αστειεύομαι" είπα εγώ και αν εξαιρέσεις ένα "γεια" κατά την αποβίβαση αυτή ήταν η τελευταία κουβέντα που ανταλλάξαμε. Το τέλος της μεταπολίτευσης επιβεβαιώθηκε όταν κάποια στιγμή άφησε το Ριζοσπάστη - και ένα άρθρο για τη ΒΦΛ - και έβγαλε ένα καθρεφτάκι και άρχισε να βάφεται. Σε απόγνωση πλέον και νοιώθοντας τον κόσμο όπως τον ξέρω να καταρρέει γύρω μου, επέστρεψα πια σε φουλ ταχύτητες στην Fadiman. Την τελείωσα την ίδια μέρα και την επόμενη ένα του Scott Douglas.

2666 - Ένα βιβλίο, μία παρουσίαση

Αναγκάστηκα να περάσω σε εχθρικό έδαφος. Το Free Thinking Zone είναι ένα καινούριο βιβλιοπωλείο το οποίο δεν το είχα πάρει χαμπάρι γιατί βρίσκεται από την άλλη πλευρά των συνόρων, στο γειτονικό Κολωνάκι. Και μάλιστα στην αρχή ενός πεζόδρομου κάθετου στη Σκουφά που φιλοξενεί μερικά από τα πιο κακόγουστα μαγαζιά της Αθήνας. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπαίνεις ανάμεσα στα βιβλία για να σκοτώσεις την ώρα σου μέχρι να αρχίσει η εκδήλωση. Πηγαίνω πολύ σπάνια σε παρουσιάσεις βιβλίων. Στις λίγες περιπτώσεις που παρουσιάζεται κάτι ενδιαφέρον, δεν μπορώ να σκεφτώ τί θα αποκόμιζα παραπάνω από το να ψάξω στο διαδίκτυο πληροφορίες για το βιβλίο και το συγγραφέα του. Άλλες φορές πάλι, υπάρχει κάποιος στο πάνελ που αποφεύγω συστηματικά. Αλλά αυτή τη φορά, οι ομιλητές μου ήταν συμπαθείς, η ζωή του συγγραφέα ένα μυστήριο, ο Κρίτων Ηλιόπουλος ένας μεταφραστής που θαυμάζω απεριόριστα από τότε που είχα την ευτυχία με το "Χαιρετίσματα στο θείο" να ανακαλύψω τον Τσαβαρία και το βιβλίο προς παρουσίαση ένα συγκλονιστικό κείμενο, μια γροθιά στο στομάχι. Όλα αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός πως τη συγκεκριμένη έκδοση δεν την έχω διαβάσει, αφού έχω διαβάσει την αγγλική έκδοση της Picador, ήταν ισχυροί λόγοι για να με βγάλουν από την πολιτισμική όαση των Εξαρχείων.

Η εκδήλωση δεν άρχισε καλά, αφού αναφέρθηκε το άχαρο ζήτημα της τιμής του βιβλίου. Ακούγοντας τον ιδιοκτήτη των εκδόσεων Άγρα, ήταν αδύνατο να μη μου έρθει στο μυαλό ένα σύνθημα που κοσμεί τους τοίχους της γειτονιάς μου - "Όταν απολύουν στον Άγρα, κλαίει ο Νίτσε?". Η έκδοση είναι ακριβή, δε χωράει καμία αμφιβολία γι αυτό. Η έκδοση είναι ακριβή όταν συζητάς την τιμή της με τους όρους αυτούς που έθεσε ο κύριος Πετσόπουλος. Γιατί κάλλιστα θα μπορούσε κανείς να του υπενθυμίσει πως η έκδοση της Picador τιμάται κάτω από τα 9 Ευρώ, ενώ η πιο φθηνή τιμή στην οποία μπορεί να βρει κανείς το 2666 των εκδόσεων Άγρα είναι στα 33. Τα βιβλία στην Ελλάδα είναι ακριβά και στην παρούσα οικονομική συγκυρία πανάκριβα. Είναι λίγο δύσκολο ίσως να το αντιληφθούν αυτό άνθρωποι που λαμβάνουν συνεχώς δωρεάν νέα βιβλία - δικαίως, λόγω της θέσης και του έργου τους.

Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα είπε ο Κρίτων Ηλιόπουλος. Οι επιλογές που καλείται να κάνει ένας μεταφραστής είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα συζήτησης και γενικά οι μεταφραστές στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται ως courier. Κανείς δε δίνει την πρέπουσα σημασία. Από την άλλη κάποιοι όπως εγώ συχνά αγοράζουν βιβλία λόγω μεταφραστή - και λόγω εκδότη - αγνοώντας πολλές φορές τον συγγραφέα αυτού που επιλέγουν. Με αυτόν τον τρόπο έχω βρει πολλά διαμάντια. Μου έκανε εντύπωση που δεν αναφέρθηκε ένα από αυτά τα διαμάντια. Η "Μαύρη Φιλολογία" (Filosofia y Letras) του De Santis από τις εκδόσεις opera σε μετάφραση Κρίτωνα Ηλιόπουλου θυμίζει Bolano, έναν πιο ωμό και πιο άγουρο Bolano. Όποιος ακούσει τον Ηλιόπουλο να μιλάει για ένα βιβλίο που μετάφρασε μπορεί εύκολα να διακρίνει το πάθος του για το έργο. Εδώ δε μιλάμε για διεκπεραιωτή, ο Ηλιόπουλος συν-γράφει τα βιβλία, λειτουργεί σαν ένας έμπιστος πολυμήχανος βοηθός του συγγραφέα.

Οι αναγνώσεις μέσα από τα βιβλία που παρουσιάζονται γενικά μου προκαλούν ανία. Έχω δει δεκάδες παρουσιάσεις συγγραφέων στο youtube από το κανάλι Authors@Google και προτιμώ αυτές στις οποίες ο καλεσμένος συνομιλεί με το κοινό (π.χ. Neal Stephenson) και όχι αυτές που αποτελούνται κυρίως από αναγνώσεις (π.χ. Paul Aster). Στην περίπτωση του 2666 όμως είχαμε έναν άριστο αναγνώστη - τον Δημήτρη Μαρωνίτη - και συν τοις άλλοις μου δόθηκε η ευκαιρία να τεστάρω τον εαυτό μου στο αν θα μπορέσει να θυμηθεί το αντίστοιχο αγγλικό απόσπασμα σε κάθε περίπτωση. Επιλέχτηκαν κραυγαλέα αποσπάσματα - όπως είναι λογικό άλλωστε - και έτσι μπόρεσα να θυμηθώ τα αντίστοιχα αγγλικά σημεία. Και εκεί φάνηκε και η μαγεία της μετάφρασης σε τέτοιο βαθμό που πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσω και την ελληνική έκδοση κάποια στιγμή. Ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης απολαυστικός όπως πάντα, ασχέτως αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς μαζί του, χαρακτήρισε το βιβλίο ως μια όαση φρίκης στη μέση μιας ερήμου ανίας. Λογοτεχνικά αυτό μπορεί να ισχύει. Δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί κάποιο βιβλίο των τελευταίων χρόνων που να επηρεάζει τόσο τον συναισθηματικό κόσμο του αναγνώστη με αυτόν τον τρόπο. Από την άλλη, η ζωή γύρω μας είναι πολύ σκληρή. Και η επικαιρότητα προσβλητική. Όπως προσβλητικό ήταν και το βιβλίο που δέσποζε πίσω από τον κύριο Μαρωνίτη κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του 2666. Με ένα καρτελάκι που έγραφε "Το Free Thinking Zone προτείνει άφοβα" γύρω του, μας ατένιζε περήφανος ο "Άτλας που επαναστάτησε". Με το τέλος, τσίμπησα τα διηγήματα του Μπολάνιο και κατηφόρισα προς φιλικότερα εδάφη.